خلاقیت در کودک

اگر بخواهیم در بحث پرورش خلاقیت در کودک، واژه خلاقیت را معنی کنیم باید چنین گفت؛ خلاقیت یعنی آفرینندگی و یا پیدا کردن راه حل های مناسب برای حل مشکلات.

پرورش خلاقیت در کودکان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا رشد خلاقیت می تواند بزرگ ترین و مهم ترین ویژگی شخصیتی و فردی کودکان، در آینده باشد. کودک خلاق دارای مهارت هایی فراتر از نوآوری است؛ به همین دلیل زندگی طولانی و همراه با موفقیتی خواهد داشت .
افزایش خلاقیت در کودکان، تاثیرات زیادی بر سلامت ذهنی، روانی و حتی تقویت حافظه آن ها دارد .
کودک خلاق معمولا دارای ذهنی آزاد و بدور از استرس می باشد.

اوج خلاقیت در کودک در چه سنی بیشتر است؟

به طور مشخص پرورش خلاقیت در کودکان در سن 4 تا 10 سالگی بیشتر است. کودکان در سنین دو سالگی نیز نشانه هایی از خلاقیت را از خود بروز می دهند.
از این رو بسیاری از محققان و روانشناسان سن خلاقیت در کودکان را سن 4 تا 10سالگی می دانند.  اوج خلاقیت در کودکان، معمولا سن 4 تا 5 سالگی است. این دوران حساس ترین دوران زندگی کودک، از نظر پرورش خلاقیت می باشد.

اهمیت سنین 4 الی 5 سالگی به این دلیل است که مراقبت و پرورش از یک کودک خلاق و تحمل رفتارها و حرکات او کار ساده ای نیست. از این رو پدرو مادر هایی که دوست دارند فرزند خلاق داشته باشند؛
ابتدا باید زمینه های رشد و افزایش خلاقیت کودکان را فراهم کرده؛ سپس صبر و ظرفیت لازم برای رویارویی با کودک خلاق را در خود بالا ببرند.

نشانه های خلاقیت در کودک

گاهی با ساده ترین روش می توانید رگه های از خلاقیت را در فعالیت های کودک خود ببینید. کافی نگاهی به نقاشی های او، حرف ها و نظرات او و حتی حس و حال او نسبت به وقایع متفاوت بیاندازید. تفسیر نقاشی کودکان هم یکی از راه هایی است که کمک می کند، به استعدادها و خلاقیت های نهفته در کودک پی ببرید؛ در ادامه به چند نمونه از بارزترین نشانه های خلاقیت در بچه ها اشاره می کنیم:

نشانه های افزایش خلاقیت در کودکان و خلاق بودن کودکان عبارتند از:

کودک خلاق بدون هیچ واهمه و ترسی، پیشنهادات و نظرات خود را مطرح می کند.
پیشنهادات و راه حل های مطرح شده از طرف آن ها، در سایر کودکان دیده نمی شوند.
کودک خلاق در انجام کارها و فعالیت های هنری فوق العاده عمل می کند. به این صورت که علاوه بر علاقمندی بالا، آن ها را به بهترین شیوه ممکن انجام می دهد.
ارائه چندین راهکار پی در پی برای حل یک مشکل یکی دیگر از نشانه های خلاقیت در کودکان است.
قدرت بالایی در خنداندن دیگران دارند. در واقع اعمال و کارهای آن ها شیرین و بامزه است.
علاقمندی به ایجاد تغییر در مطالب کتاب ها.
مطرح سوالات و پرسش های عجیب و مداوم از نشانه های بارز خلاقیت در کودکان است.
علاقمند به بیان افکار خود به از طریق نقاشی کشیدن.
منتقد بودن و به راحتی قبول نکردن افکار و نظرات دیگران.
وجود تفاوت های خاص و محرز نسبت به همسالان خود.
تخیل داستان هایی که برایشان بازگو می شود.
هیجان هنگام بیان ایده ها، نظرات و صحبت کردن هیجانی.
ابتکار، به این معنی که ایده ها و نظراتی که ارائه می دهد؛ آیا مختص به خود او هستند یا خیر!
بدون شک خانواده مهمترین نقش را در ایجاد خلاقیت در کودکان دارند
کنترل اصولی و منطقی ایدهها و تخیلات کودک
باعث ایجاد خلاقیت و پرورش استعداد او میشود.
مهم ترین عوامل موثر در رشد و پرورش خلاقیت در کودکان عوامل محیطی، تعامل و ارتباطی که کودک با محیط  خود میگیرد  و همچنین تجربه هایی است که کودک از محیط پیرامون خود  بدست می آورد.

از اساسی ترین عوامل تاثیر گذار بر رشد خلاقیت در کودک می توان به موارد زیر اشاره کرد

•  قابلیت ها و ویژگی های فضای آموزشی کودکان مانند مهد کودک و دبستان
•  نوع بازی کودکان
•  شرایط محیط و مکان بازی کودک

در بحث افزایش خلاقیت در کودکان باید گفت که می توان خلاقیت را در کودکان پرورش داد؛ خلاقیت امری ذاتی نیست و می توانیم آن را در کودکان پرورش دهیم. یکی از راه های مهم پرورش خلاقیت در کودکان انجام کاردستی است که علاوه بر خلاقیت باعث تقویت مهارت دست های کودکان نیز می شود.
یکی از ابعاد و جنبه های خلاق بودن در کودکان، خیال پردازی و تصویر سازی ذهنی است؛ اینکه میتواند شرایط و محیط را با توجه به خلاقیت و ایده های خودش تصویر سازی کند و بازی کند.
بازی هایی برای افزایش خلاقیت کودکان
مکعب یا کارت تصویر برای داستان سرایی
مکعب های داستان، تاس هایی با تصاویر متفاوت در هر طرف تاس هستند. به کودک بگویید که تاس بی اندازد و سپس از تصویری که رو آمده داستان جالب و یا خنده داری تعریف کند. این بازی تخیل را تشویق می کند؛ زیرا کودکان باید خلاقانه فکر کنند تا تصاویر را به هم متصل کنند و یک روایت منسجم بسازند. می توانید نوبتی با این بازی را با فرزند خود انجام دهید.
و با استفاده از کارت بازی چند کارت بردارند و با توجه به بی ربط بودن تصاویر داستان های کوچک بسازند.
فواید این بازی
– با تشویق بچه ها به خلق داستان های منحصر به فرد از تصاویر تصادفی، تفکر تخیلی را تقویت می کند.
– مهارت های ارتباطی را هنگامی که کودکان روایت های خلاقانه خود را با دیگران به اشتراک می گذارند، تقویت می کند.

تصویر بکش، حدس بزن!

تصویر کشی ، یک بازی طراحی و حدس زدن است که در آن افراد به نوبت، شکل و شمایلی از یک شی یا کلمه یا عبارت را رسم می کنند؛ در حالی که افراد دیگر سعی می کنند آن را حدس بزند. این بازی ذهن را از طریق نقاشی و تفکر جانبی به چالش می کشد و موجب پرورش خلاقیت کودکان می شود.

فواید این بازی
– با به چالش کشیدن کودکان برای نمایش بصری مفاهیم انتزاعی، تفکر خلاق را ترویج می کند.
– کار تیمی و ارتباطات را در زمانی که بازیکنان برای رمزگشایی نقاشی ها با یکدیگر همکاری می کنند، تقویت می کند.

چالش های ساخت لگو

طرح های متفاوت چیدمانی را با استفاده از آجرهای لگو بسازید؛ به کودک ایده های جالب و متفاوت بدهید تا ذهن را درگیر کند: مانند «سفینه فضایی برای بیگانه» یا «یک اختراع جدید که حاصل ایده خود کودک باشد».
این بازی به کودکان اجازه می دهد تا آزمایش کنند، مسئله را حل کنند و با ساخت و سازهای خود نوآوری کنند.

فواید این بازی
– جست و جو و تلاش مکرر برای ساخت و تبدیل به واقعیت آن چه کودک در ذهن دارد.
– با تشویق  بچه ها به یافتن راه حل برای چالش های طراحی، مهارت های حل مسئله را افزایش دهید.

به یاد داشته باشید، هدف این بازی ها فراهم کردن محیطی سرگرم کننده و جذاب است که در آن کودکان بتوانند آزادانه ایده های خود را بیان کنند و خلاقیت خود را کشف کنند.